We spreken Geke Versprille, senior-adviseur onderwijs vanuit het CAOP, die vanaf vrijwel het begin betrokken is bij het Groeikracht-programma. Groeikracht is één van de aanbieders van de onderzoeks- en verbetercultuurtrajecten binnen Ontwikkelkracht.
Ontstaan
Geke legt uit: “Jasper Rijpma is de initiatiefnemer van Groeikracht. Hij bracht het idee om een aanvraag vanuit het onderwijs in te dienen bij het Nationaal Groeifonds naar voren. Vanuit CAOP raakte ik betrokken en werkte ik samen met Lian Pattje en Jaap Versfelt van stichting leerKRACHT aan het schrijven van het Groeikracht-voorstel voor het Groeifonds.”
CAOP draagt bij aan een samenleving waarin mensen betekenisvol kunnen werken. Waarin ze werk kunnen doen dat er in hun ogen toe doet en dat het verschil maakt voor een ander of voor de samenleving als geheel. Dat doet het CAOP door als kenniscentrum te verkennen, te verbinden en te veranderen.
Geke werkt momenteel als senior-adviseur voor het programma. Samen met Jelle Verwer van Stichting leerKRACHT stuurt ze het programma aan. "Ik ben eindverantwoordelijk, omdat wij van CAOP de penvoerder zijn, maar we werken echt als team; samen met het kernteam zorgen we voor de uitvoering en doorontwikkeling van het programma", vertelt Geke.
We hebben verschillende onderdelen bij elkaar gevoegd en dat steeds verder ontwikkeld.
Groeikracht
Groeikracht stelt schoolteams in staat om het onderwijs zelf – bottom-up – te verbeteren. Ze bieden leraren en schoolleiders tijd, kennis en kunde. Zodat zij vanuit de eigen praktijk, vanuit hun eigen ambitie kunnen starten en daarbij leren om kennis uit onderzoek effectief toe te passen. Op die manier werkt een team bottom-up aan een onderzoeks- en verbetercultuur op school.
"We maken gebruik van verschillende werkzame elementen waar we ervaring mee hebben en die wetenschappelijk onderbouwd zijn. Deze hebben we bij elkaar gevoegd en aangevuld”, vertelt Geke. Groeikracht is op hoofdlijnen een combinatie van elementen van Stichting leerKRACHT, het LerarenOntwikkelFonds (LOF) en de inzet van onderzoek. Geke benadrukt de basisprincipes van het programma: "We gebruiken de elementen van Stichting leerKRACHT als basis voor de begeleiding in de scholen. De expertcoaches kennen dit programma goed. We hebben hier kleine veranderingen in aangebracht om het beter aan te laten sluiten bij onze ervaringen vanuit het LOF, het Groeikracht-gedachtengoed en door onderzoek een meer prominente rol te geven. Voor de bijeenkomsten maken we gebruik van kennis en ervaringen vanuit alle drie de hoeken. We stimuleren daarin het leren van elkaar, ook buiten de eigen school.”
Groeikracht werkt vanuit bepaalde principes, maar is geen hapklaar programma. De expertcoaches kijken altijd wat er al gebeurt op een school en hoe dit aansluit bij de door het team geformuleerde doelen en acties. “Als zij al op een bepaalde manier werken en het is gestoeld op hetzelfde werkzame principe, waarom zou je dat dan overboord gooien?” onderstreept Geke.
De schoolcoaches en leidinggevenden fungeren als steunpilaren voor het onderwijsproces.
Een belangrijk aspect van Groeikracht is de rol van schoolcoaches en leidinggevenden. "Zij fungeren als steunpilaren voor het onderwijsproces en zijn cruciaal in het begeleiden en ondersteunen van zowel leraren als leerlingen. Hun betrokkenheid zorgt ervoor dat de doelstellingen van Groeikracht daadwerkelijk worden gerealiseerd en dat het onderwijs continu kan verbeteren”, legt Geke uit.
Eerste stappen
Geke vertelt over de eerste stappen van het programma: "We begonnen met het maken van plannen en bedenken hoe Groeikracht eruit zou moeten zien.”
"Bij de werving voor schooljaar 2023-2024 hebben we alle kanalen benut en binnen no time hadden we het aantal scholen dat we mochten begeleiden bereikt”, vertelt Geke. In september 2023 startten de expertcoaches samen met alle Groeikrachtteams op de scholen met de voorbereidingen voor de startdag. Rond de herfstvakanties gingen alle teams op de verschillende scholen aan de slag. We houden periodiek werksessies met het kernteam en gebruiken de expertise van scholen binnen en buiten ons programma, het programmateam van Ontwikkelkracht en onderzoekers bij de doorontwikkeling van het programma”, legt Geke uit.
De eerste bijeenkomst in Amersfoort werd beoordeeld met een 8+.
Ze vertelt enthousiast over de landelijke bijeenkomsten. "De eerste bijeenkomst in Amersfoort werd beoordeeld met een 8+. Het programma was afwisselend, interactief en informatief. De tweede bijeenkomst in Utrecht was in samenwerking met het NRO en ook deze was succesvol. Voor de derde bijeenkomst in Amersfoort hebben we deelnemers gevraagd voorbeelden van successen te delen, wat leidde tot een gerichte uitwisseling van ervaringen en mooie gesprekken tussen de verschillende scholen.”
Leraren zijn vaak onder de indruk van wat er naar voren komt als je leerlingen vraagt naar hun ervaringen.
Ervaringen
Eén van de mooiste uitspraken die Geke van een schoolcoach hoorde, was: “Het gaat eindelijk weer over onderwijs bij ons op school.” Daarnaast noemt zij de leerlingarena als hoogtepunt. “Daaruit komen soms verrassende inzichten. Leraren zijn vaak onder de indruk van wat er naar voren komt als je leerlingen vraagt naar hun ervaringen en ideeën om een probleem aan te pakken.”
Tijdens een leerlingarena bevragen leraren leerlingen over het thema waaraan ze met Groeikracht werken. Ze zoeken naar manieren om het onderwijs op dat thema te verbeteren en vragen leerlingen om feedback. Een aantal leerlingen zit in een kring en gaat met elkaar in gesprek. Eén leraar stelt de vooraf verzamelde vragen aan de leerlingen, terwijl de andere leraren luisteren zonder in te breken. Dit zorgt ervoor dat de leerlingen echt hun gedachten kunnen delen over wat ze nodig hebben en hoe ze het onderwijs ervaren. De leraren krijgen hierdoor waardevolle input over de richting die ze moeten inslaan om de leerlingen verder te helpen. "Het is geweldig om te zien hoe verrassend en waardevol deze gesprekken zijn. Wanneer leraren dat ontdekken, realiseren ze zich dat het echt veel oplevert. Dit geloof ik ook sterk vanuit mijn eigen werk. Het is fantastisch om te zien hoe openingen ontstaan, en de vraag: ‘waarom vragen we het niet gewoon aan de leerlingen?’ blijft gewoon een mooie", vertelt Geke.
Jaar twee
Naarmate Groeikracht steeds meer vorm kreeg in het afgelopen jaar, ontstonden er nieuwe uitdagingen. "We zijn nu bezig om 'persoonlijk leren' echt een goede plek te geven in het programma”, legt Geke uit. "Een andere uitdaging is dat we nu veel meer expertcoaches over het hele land verspreid hebben. In schooljaar 2023-2024 deden er 13 scholen mee en in schooljaar 2024-2025 zijn dat er 85. We moeten iedereen goed mee zien te nemen in onze aanpak.”
“Op dit moment werken we aan de samenstelling van het programma voor jaar twee. Dit bieden we aan, omdat we weten dat een cultuurverandering op bijvoorbeeld grote vo-scholen vaak langer duurt dan een jaar. Helemaal in vergelijking met een kleine po-school”, vertelt Geke. "Volgend jaar zetten we een nog mooier programma neer dan afgelopen jaar. We hebben nu twee regionale bijeenkomsten en twee landelijke bijeenkomsten gepland. Dit vraagt om veel schakelen, inzet en energie, maar ik heb er heel veel zin in. Het is een fantastisch programma en de reacties van de scholen zijn positief. We blijven een lerende organisatie en willen steeds beter worden in wat we doen.”
Ze zeggen allemaal dat ze heel veel zin hebben om aan de slag te gaan.
De reacties vanuit de scholen werken stimulerend voor het Groeikrachtteam. “De afgelopen tijd hebben we contact gehad met scholen die volgend schooljaar mee gaan doen. Ze zeggen allemaal dat ze heel veel zin hebben om aan de slag te gaan.”
Met enthousiasme sluit Geke ons gesprek af: ”Ik heb echt heel veel zin in het komende schooljaar. Groeikracht is een fantastisch programma. Ik geloof er echt in.”