Ontwikkelkracht is volop in ontwikkeling. Dit jaar hebben het programmabureau en het programmateam, onder leiding van Jeanne van Loon, hard gewerkt aan de opbouw en uitvoering van het programma. Jeanne spreekt in deze blog over het afgelopen pilotjaar, de uitdagingen, successen en toekomstplannen van Ontwikkelkracht.
Programmamanager
Sinds januari 2023 werk ik als programmamanager Ontwikkelkracht. Mijn belangrijkste reden om destijds te solliciteren voor deze functie is mijn wens om de mooie plannen die door het Nationaal Groeifonds gefinancierd zijn om te zetten in daden waar uiteindelijk alle leraren en leerlingen plezier van hebben. Ik was hiervoor zeven jaar afdelingshoofd bij de directie Kennis van het ministerie van OCW. In deze functie heb ik veel geleerd over het onderwijs. Wat gaat er goed, wat kan beter en wat is daar de afgelopen jaren zoal aan gedaan? Het was goed om meer inzicht te krijgen in de onderwijssector en in het gerelateerde onderzoek, maar ik wil ook erg graag bijdragen aan het daadwerkelijk gebruik van die kennis en inzichten in de onderwijspraktijk. Daar zit mijn drijfveer: kunnen we met Ontwikkelkracht schoolteams helpen bij het verbeteren van het onderwijs?
Het programmateam
Mijn eerste taak als programmamanager was goede mensen vinden die ervaring hebben met onderwijs en onderzoek, die co-creatie en evidence-informed werken belangrijk vinden en die willen leren en pionieren. En natuurlijk moeten ze hun vak verstaan en hun bijdrage leveren aan wat we als team te doen hebben. Bij het van de grond krijgen van het programma maken we waar mogelijk gebruik van kennis en ervaringen van anderen, evalueren we hoe het gaat en stellen we bij als dat nodig is. Wat dat betreft doen we binnen het programma hetzelfde als waar Ontwikkelkracht voor staat: individueel en als team goed werk leveren, evidence-informed, met een lerende aanpak!
Om de samenhang in het programma te stimuleren is het belangrijk dat we ook als programmateam goed samenwerken. Met de uitvoerende organisaties van alle pijlers vormen we samen het programmateam, dat bestaat uit Iliass el Hadioui en Hind Mahrach van De Transformatieve School, Jelle Verwer en Geke Verspille van Groeikracht, Angela Molema en Veronique van der Perk van het NRO, Inge de Wolf en Tijana Prokic van Education Lab, Arjan van der Meij van Expertscholen Ontwikkelkracht, en Ikrame Faris en ik vanuit het programmabureau.
Elke organisatie heeft zijn eigen opdracht en aanpak binnen het programma. We zijn als team, samen verantwoordelijk voor het succes van Ontwikkelkracht. We bespreken regelmatig wat er nodig is en hoe we gebruik kunnen maken van elkaars kennis en expertise. Zo maken we het geheel beter.
Programmabureau
Naast het programmateam, is er ook het programmabureau. Het programmabureau is verantwoordelijk voor verschillende kernactiviteiten die essentieel zijn voor het succes van Ontwikkelkracht:
- Samenhang: Het programmabureau stemt alle onderdelen van het programma goed op elkaar af. We kijken voortdurend naar de verbindingen tussen de verschillende projecten en initiatieven, zodat er een geheel ontstaat dat alle doelstellingen van Ontwikkelkracht ondersteunt.
- Loket: Het programmabureau fungeert als centraal aanspreekpunt, ofwel 'loket', voor alle vragen en verzoeken van scholen, leraren, en andere belanghebbenden. We bieden ondersteuning, geven informatie en zorgen voor een efficiënte afhandeling van alle binnenkomende communicatie.
- Communicatie: Het programmabureau ontwikkelt en voert een communicatiestrategie uit die alle betrokkenen informeert en betrekt bij het programma. Dit omvat zowel interne communicatie binnen het programmateam als externe communicatie naar scholen en andere belanghebbenden.
- Monitoring en evaluatie: Om de voortgang en effectiviteit van het programma te waarborgen, monitoren en evalueren we voortdurend alle activiteiten en projecten. Dit omvat het verzamelen en analyseren van gegevens, het beoordelen van resultaten en het aanpassen van strategieën indien nodig om de gestelde doelen te bereiken.
- Opzetten van de vierde pijler: Een belangrijk onderdeel van onze missie is het ontwikkelen en implementeren van de vierde pijler: Expertscholen Ontwikkelkracht. Binnen deze pijler leren verschillende scholen van elkaar. Als expertschool draag je jouw aantoonbaar effectieve werkwijze over op andere scholen en als deelnemende school aan een leertraject leer je van een expertschool.
We willen als programma net zo lerend zijn als de scholen waarmee we werken.
Lerende organisatie
Omdat we als programma net zo lerend willen zijn als de scholen waarmee we werken, zijn we in schooljaar 2023-2024 met bijna 40 scholen van start gegaan. Om van ervaringen te kunnen leren, moet je nou eenmaal beginnen.
In het afgelopen jaar kwamen we al snel in tijdsklem terecht. Volgens het originele plan moesten we aan het einde van schooljaar 2023-2024 beoordelen of de beide aanpakken binnen de onderzoeks- en verbetercultuurpijler kansrijk zijn. Omdat De Transformatieve School en Groeikracht genoeg tijd nodig hadden om scholen te werven en hun plannen aan te passen voor schooljaar 2024-2025, moesten we deze beslissing eerder nemen. Gelukkig kon dit op basis van het tussentijdse rapport van Oberon en de Hogeschool Utrecht over de kansrijkheid van de programma’s. Hierdoor konden De Transformatieve School en Groeikracht vanaf dat moment de werving van scholen en de opschaling binnen hun organisatie regelen, zodat we in schooljaar 2024-2025 met 160 scholen aan de slag kunnen.
Een jaar verder durf ik wel te zeggen dat we het punt hebben bereikt dat we weten wat we de komende periode nodig hebben.
Het programmateam boog zich in het pilotjaar in detail over de plannen tot en met 2026. We hebben witte vlekken opgespoord, gekeken naar wat we nog missen en onderzocht wat er in de praktijk anders blijkt dan verwacht. Inmiddels hebben we de antwoorden op deze vragen uitgewerkt. Een jaar later kan ik met vertrouwen zeggen dat we weten wat we in de komende periode nodig hebben.
Afgelopen jaar
De intakegesprekken met scholen waren erg waardevol. Ik zag dat onze doelen goed aansluiten bij de behoeften van de scholen. Vooral de gesprekken voor het pilotjaar gaven me veel inzicht in de redenen waarom scholen willen meedoen en wat hun specifieke hulpvragen zijn.
Ik merkte afgelopen jaar ook een verandering in mijn rol als programmamanager. Toen ik op 1 januari 2023 begon als enige medewerker van het programmabureau, richtte ik me niet alleen op het opbouwen van het team, maar ook op alle taken die nodig waren om het programma te starten. Toen het programmateam eenmaal stond, moesten we nog wennen aan elkaar. Aanvankelijk dacht ik dat de meewerkende organisaties mij misschien als een soort gedelegeerde opdrachtgever zagen, maar inmiddels werken we goed samen en hebben we een sterke teamdynamiek ontwikkeld.
Toekomst
Het proof of concept van Expertscholen Ontwikkelkracht is een van de kernactiviteiten van het programma waarvoor ik me extra verantwoordelijk voel. We zijn druk bezig om dit verder uit te werken en het begint steeds meer vorm te krijgen. Deze activiteit vereist echter een andere aanpak dan de andere pijlers. Daarbij gaat het over aanpakken die de bijbehorende organisaties zelf hebben uitgewerkt, die we nu vooral voor Ontwikkelkracht goed passend willen maken. Binnen de Expertscholenpijler moeten we echt ontdekken hoe we alles het beste vorm kunnen geven.
Momenteel verken ik wat er nog meer nodig is om de langetermijndoelstellingen van Ontwikkelkracht te realiseren. In het eerste jaar hebben we ons vooral op de scholen gericht, waar het programma zijn impact moet maken, maar we hebben ook andere activiteiten en organisaties nodig om onze lange termijn doelen voor het onderwijsveld te bereiken. Daarom zoek ik nu steeds meer contact met lerarenopleidingen, onderzoekers, besturen en andere organisaties die bijdragen aan een onderzoeks- en verbetercultuur in het onderwijs. Samenwerking is essentieel voor het succes van Ontwikkelkracht. We hebben een groot doel voor ogen en dat bereiken we door samen te werken.
Als ik toen ik begon had geweten waar we nu zouden staan, had ik echt gedacht: wow.
Trots
Ik ben trots op wat we het afgelopen jaar hebben bereikt. Hoewel nog niet iedereen Ontwikkelkracht kent, zie ik veel positieve reacties en erkenning voor ons werk. We hebben al meer bekendheid verworven dan ik aanvankelijk had verwacht en veel verschillende organisaties zien Ontwikkelkracht als een waardevolle kans om verder te komen met professionaliseren van teams en het verbeteren van onderwijskwaliteit.
Als ik bij de start had geweten waar we nu zouden staan, zou ik echt gedacht hebben: wow.