Vandaag spreken we Arjan van der Meij, coördinator van Expertscholen Ontwikkelkracht. Arjan stond als leraar natuurkunde 28 jaar lang voor de klas. Ruim een jaar geleden maakte hij de overstap naar Expertscholen Ontwikkelkracht. Ook voor hen zit het eerste pilotjaar erop.
Expertscholen Ontwikkelkracht
“Mijn functie heette oorspronkelijk Kwartiermaker Expertscholen. Mijn opdracht is het maken van een proof of concept, een prototype. Over iets minder dan een jaar moet dat proof of concept af zijn. Wat er moet gebeuren is echter nog veel groter dan het proof of concept.”
Samen met zijn team Expertscholen Ontwikkelkracht bouwt Arjan aan een netwerk van expertscholen. Op veel scholen in Nederland is expertise en ervaring aanwezig, maar de tijd ontbreekt om die kennis te delen met andere scholen of juist kennis op te doen van scholen. Samen met scholen werkt het team van Expertscholen Ontwikkelkracht aan het overdraagbaar en bruikbaar maken van onderbouwde en effectieve werkwijze door middel van leertrajecten, zodat scholen van scholen kunnen leren.
Het team bestaat nu uit Arjan, Tamara Porras Prado (begeleider en trainer) en Jan Willem Hengeveld (senior adviseur). Binnenkort breiden ze het team uit met een nieuwe begeleider en trainer.
Proof of Concept
“We willen dat scholen leren van scholen. Dat gebeurt op zich wel, maar nu in de situatie waarbij een school iets beter kan dan een andere school. In de Nederlandse context heeft dat tot nu toe alleen plaatsgevonden bij het Onderwijsnetwerk Amsterdam (ONA)."
Moeten we het zo wel doen?
Deze nieuwe manier van werken, vergt onderzoek. "Je moet weten of het werkt of niet, hoe het werkt, hoe je het het beste kunt doen, welke problemen je tegen gaat komen en hoe je deze moet oplossen. Er zijn allerlei keuzes: Hoe vind je deze bijzondere scholen? Moeten we ze wel expertscholen noemen? Hoe kun je ze op de juiste manier opleiden? Is het überhaupt een goed idee?” vertelt Arjan. Dat laatste, benadrukt Arjan, is wel een interessante vraag. “Moeten we het zo wel doen? Hebben scholen er ook tijd voor? Hebben ze er zin in? Al deze vragen moeten wij beantwoorden om tot een goede proof of concept te komen”, legt Arjan uit.
Oberon en het Kohnstamm Instituut hebben dit onderzocht. Zij benaderden verschillende netwerken die een systematiek vergelijkbaar met die van de expertscholen hanteren, met als centrale vraag: 'Hoe kunnen we ervoor zorgen dat scholen van scholen kunnen leren?' "Buiten Nederland gebeurt dit al wel," vertelt Arjan. "In Engeland bijvoorbeeld, bij de Research Schools van de Education Endowment Foundation. Zij voeren echter een iets ander concept uit. De Research Schools werken in de breedte evidence-informed en zij implementeren de kennis uit onderwijs om dit vervolgens aan de andere scholen te tonen. Dan kunnen andere scholen van hen leren hoe dat dan gaat."
Expertscholen Ontwikkelkracht zoekt juist naar scholen die een onderbouwde expertise hebben, evidence-informed werken en een goede en gezonde professionele cultuur hebben. “Deze scholen kunnen dan andere scholen helpen om daar ook goed in te worden”, legt Arjan uit.
Leraren opleiden is een vak apart.
Pilotjaar
"Het eerste jaar, het pilotjaar, stond in het teken van het vinden van expertscholen. We hebben uiteindelijk vier scholen succesvol opgeleid tot expertschool”, vervolgt Arjan. Deze scholen hebben zij gevonden via mensen die tentakels hebben in onderwijs Nederland. “De afgelopen tijd zijn we bezig geweest met het opzetten van vier leertrajecten met deze scholen.”
Lees hier meer over de verschillende leertrajecten.
"Lesgeven aan mensen die zelf de hele dag lesgeven is best lastig”, benadrukt Arjan. "Je moet allerlei skills hebben om dat goed voor elkaar te krijgen. Dat proberen we samen te doen”, vertelt hij.
Motivatie van scholen
Een vraag die speelt is ‘waarom zouden scholen hier aan mee doen?’ "Je hebt de neiging om te denken: scholen hebben het al te druk met hun eigen gang van zaken. Ze hebben al te weinig mensen. Ze hebben vast geen zin en tijd om andere scholen te helpen. Nu blijkt het dat juist scholen die wel willen meedoen, ook zo zelfbewust zijn. Dat ze denken: het is goed voor ónze leraren. Dus wij gaan ervoor! Als je jarenlang leraar bent en je kan het goed, dan is het wel leuk om je horizon een beetje te verbreden. Dat kan binnen de school, maar de volgende stap is om te kijken of je ook andere leraren op andere scholen kan helpen. Enige verdieping van je functie. Daar wordt het leuker van en dat zien deze scholen ook in”, vertelt Arjan.
Noodzaak
“Scholen die leren van scholen is een belangrijk onderwerp waar we in Nederland iets mee moeten. De Inspectie van het Onderwijs zei het ook bij de presentatie van de jongste Staat van het Onderwijs. De verschillen tussen scholen met dezelfde leerlingenpopulatie in dezelfde context zijn heel groot”, legt Arjan uit.
"We gaan volgend schooljaar echt met de expertscholen en scholen die deelnemen aan de trajecten aan de slag. De expertscholen hebben het afgelopen schooljaar heel hard gewerkt onder leiding van Tamara. Elke school heeft een inhoudelijk expert toegewezen gekregen. Met deze expert stelde ze vast wat nou precies de werkzame onderdelen van de expertise zijn. Wat is nou overdraagbaar? Wat is ervoor nodig om ervoor te zorgen dat de lerende scholen dit ook kunnen gaan doen op hún school? In hoeverre is dat wetenschappelijk onderbouwd?” vertelt Arjan.
Volgend schooljaar
De opgeleide expertscholen zijn nog op zoek naar scholen die willen deelnemen aan een leertraject. “Je moet scholen vinden die hiervoor open staan. We zijn een nieuwe partij, dus we moeten onze werkwijze ook nog een soort van bewijzen. Gelukkig kunnen we deelnemende scholen ook financiële hulp bieden. Van 1 oktober tot en met 29 november uur kun je je als school aanmelden die wil deelnemen aan een leertraject in schooljaar 2024-2025.”
Lees hier meer over het aanvragen van subsidie.
Ik vind dat mijn team fantastische dingen doet.
Vertrouwen
Arjan heeft vertrouwen in het werk dat ze doen. “Ik vind dat mijn team fantastische dingen doet. Ik heb echt een topteam. Everyone loves Tamara. Ze is gewoon hartstikke goed voor die scholen. Daarnaast geeft ze behoorlijk tegengas aan Jan-Willem en aan mij als wij weer eens een plannetje hebben bedacht. Jan-Willem heeft ontzettend veel energie. Hij verzet in twee dagen werk wat een ander in zes doet. Het is ingewikkeld, maar erg belangrijk dat we scholen van scholen laten leren. We hebben echt al wat bereikt en daar ben ik blij mee. Ik kijk uit naar het komende jaar”, benadrukt hij.